Μάχη του Σαραντάπορου

Σχεδιάγραμμα της περιοχής της μάχης του Σαραντάπορου ή Πέτρας πηγή:Εμπρός 10-10-1912 Η Μάχη του Σαρανταπόρου ή μάχη των στενών της Πέτρας αποτελεί την πρώτη πολεμική επιχείριση της Ελλάδας στον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο. Έλαβε χώρα στις 9 Οκτωβρίου του 1912 στα Στενά του Σαραντάπορου. Μετά τη σύγκρουση της πρώτης μέρας, οι τουρκικές δυνάμεις συμπτύχθηκαν προς τα Σέρβια, αφήνοντας στα χέρια του ελληνικού στρατού αρκετό υλικό και λίγους αιχμαλώτους. Οι ελληνικές δυνάμεις έπειτα από ισχυρή αντίσταση των τουρκικών δυνάμεων, πέτυχαν μια σημαντική νίκη η οποία άνοιξε το δρόμο για την απελευθέρωση της Μακεδονίας. Η μάχη αναλυτικά Σύμφωνα με τον τύπο της εποχής ,το πρωί της 9 Οκτωβρίου 1912 ο Ελληνικός στρατός προέλασε στην διάβαση του Σαρανταπόρου την οποία οι Τούρκοι εγκατέλειψαν, φοβούμενοι μην κυκλωθούν, και υποχώρησαν προς τα Σέρβια . Οι πρώτες Ελληνικές προφυλακές έφτασαν στα στενά της πέτρας στις 10 ώρα , οι πρώτοι πυροβολισμοί έπεσαν από την πλευρά των Τούρκων οι οποίοι είχαν αποφασίσει να αντισταθούν εκεί. Όταν κατέφθασε και ο υπόλοιπος Ελληνικός στρατός ανεπτύχθη σε θέση μάχης και άρχισε να βάλει κατά των Τούρκικων θέσεων, ταυτόχρονα έβαλε και το Ελληνικό πυροβολικό . Η μάχη διεκόπη την νύχτα και συνεχίστηκε και την επόμενη μέρα , μετά την κατάληψη της γέφυρας άρχισε και η υποχώρηση των Τούρκων προς τα Σέρβια . Το απόγευμα της ίδιας ημέρας οι Τούρκοι υποχωρούν προς την Κοζάνη καταδιωκόμενοι από τον Ελληνικό στρατό. Στις 11 Οκτωβρίου η μάχη είχε λήξει και το απόγευμα οι Ελληνικές οπισθοφυλακές έμπαιναν στα Σέρβια απελευθερώνοντας τα και τυπικά. Στα Σέρβια εγκαταστάθηκε προσωρινά το Στρατηγείο και το γενικό επιτελείο. Σήμερα λειτουργεί Μουσείο της Μάχης του Σαρανταπόρου το οποίο γειτνιάζει με το τουρκικό Χάνι του Χατζηγώγου.